Trường học xanh - Mô hình giáo dục về cuộc sống bền vững

Theo giới chuyên gia, có 3 yếu tố để hình thành một trường học xanh, bền vững và thân thiện môi trường đó là xây dựng cơ sở vật chất xanh, chương trình giảng dạy xanh và tính chất cộng đồng xanh.

Theo đó, ngôi trường xanh trước tiên phải có mục tiêu giảm tác động có hại lên môi trường, không lãng phí và sử dụng hiệu quả năng lượng, tài nguyên nước cũng như hạn chế chất phát thải trong các sinh hoạt tại trường. Kế đến là chương trình giảng dạy với mục tiêu chú trọng kỹ năng sinh thái và vươn ra cộng đồng.

Chia sẻ tại Tọa đàm Cafe Xanh với chủ đề Trường học Xanh do Tạp chí điện tử Bất động sản Việt Nam và Capital House phối hợp tổ chức ngày 12/6, ông Đỗ Viết Chiến, Tổng Thư ký Hiệp hội Bất động sản Việt Nam, nguyên Cục trưởng Cục Phát triển đô thị nhấn mạnh: "Muốn có con người xanh, phải có đô thị xanh.

Muốn đô thị xanh phải có nhiều công trình xanh mà trong đó là trường học xanh. Đối với một trường học hiện nay, đó là môi trường giao tiếp, gắn kết cộng đồng, là nơi con em đến học. Trường học là môi trường mà các phụ huynh đến và giao tiếp. Bởi nhiều khu chung cư, đô thị, ngày hôm nay là làng xóm nhưng khi đô thị hóa tràn qua thì mối quan hệ giữa con người ngày càng xa cách.

Thậm chí trong một khu chung cư, cùng một tầng, nhà bên cạnh không biết hàng xóm của mình là ai. Theo đó, các giá trị văn hoá truyền thống cũng bị mai một dần. Giải pháp khôi phục giữ gìn truyền thống văn hoá chính là trường học xanh - nơi giao tiếp, gắn bó con người với nhau".

Tuy nhiên, những hoạt động này chỉ giải quyết phần ngọn của vấn đề. Những thói quen sống gây tổn thương môi trường đã tồn tại quá lâu và khó thay đổi triệt để. Tôi cho rằng giáo dục trẻ từ những năm đầu đời về cả kiến thức và tinh thần trách nhiệm sẽ là cách làm thay đổi xã hội tích cực và hiệu quả nhất”.

Minh rõ nhất là trường học Genesis School, bên cạnh việc thiết kế từ hướng nắng, đón gió, vật liệu xây dựng tới thiết bị lắp đặt trong trường đều được tính toán kỹ lưỡng, nhằm tận dụng tối đa ánh sáng tự nhiên, giảm thiểu mức tiêu thụ nước và năng lượng, đảm bảo độ bền, ít xả thải… toàn bộ chương trình học tại Genesis School đều được xây dựng trên hệ quy chiếu sống xanh.

Thay vì những lý thuyết khá khó nhằn, khó cảm như hạn chế dùng đồ nhựa (anti-plastic), quy tắc 3R: Reduce (Giảm thiểu) - Reuse (Tái sử dụng) - Recycle (Tái chế)… Genesis School để các em tiếp xúc với thiên nhiên, phát triển tình yêu với cây cỏ hoa lá, học cách bảo vệ người bạn thiên nhiên, từ đó hình thành phản xạ sống xanh.

Với kinh nghiệm nhiều năm cố vấn, xây dựng các công trình xanh, trường học xanh, ông Johann Bourgoin, Chuyên gia Sáng tạo và Phát triển doanh nghiệp cho hay, thiết kế một trường học xanh cần nhiều yếu tố, trong đó, có lam che nắng tại các phòng học để chống lóa và tăng tiện nghi nhiệt. Chỉ sử dụng đèn khi ánh sáng tự nhiên quá yếu và tắt khi rời khỏi phòng.

Bên cạnh đó, cần có hệ thống quản lý toàn nhà để thu thập thông tin giúp tối ưu hóa sử dụng ánh sáng bên trong nhà và tiết kiệm năng lượng. Đi cùng với đó là cách giải pháp cách nhiệt tường, cách nhiệt sàn, mái xanh, vỉa hè xanh bằng các vật liệu xanh cách âm, cách nhiệt…

“Nhưng yếu tố quan trọng nhất để có một dự án xanh là giáo dục, đầu tiên là đào tạo cho công nhân và đội ngũ cán bộ kỹ thuật thực hiện quá trình xây dựng xanh. Tiếp đó là đào tạo giáo viên, sinh viên và đội ngũ vận hành toà nhà hiểu và sử dụng công trình xanh hiệu quả.

Công trình xanh trước hết là nhờ giải pháp tự nhiên, sau đó mới đến giải pháp công nghệ. Công trình thông minh trước hết là nhờ giải pháp con người, sau đó mới đến giải pháp công nghệ”, ông Johann Bourgoin nhận định. 

Làm trường học xanh có dễ?

Hiện nay, số công trình đạt chứng chỉ xanh mới đếm trên đầu ngón tay, nguyên nhân của vấn đề nằm ở các rào cản về kỹ thuật, giá thành và nhận thức. Trong đó, phát triển trường học xanh cũng gặp không ít khó khăn.

Ông Hoàng Mạnh Nguyên, Viện trưởng Viện nghiên cứu và phát triển Đô thị Xanh Việt Nam cho hay: "Có một số khó khăn trong việc thực hiện công trình xanh.

Thứ nhất, công trình xanh rất nhiều thách thức: Nhận thức về cộng đồng, đội ngũ chuyên gia chuyên môn còn đang yếu, chưa đủ về chuyên môn sâu, số lượng dự án đang bùng nổ. Các chủ đầu tư cũng đang rất quan tâm và thường hướng tới lợi ích gần hơn, ngay lập tức, lợi ích dài hạn lâu và ít quan tâm.

Cuối cùng cơ quan quản lý chưa có chính sách khuyến khích công trình xanh. Nếu dự án là công trình xanh do chủ đầu tư mong muốn. Nhưng để tạo thành phong trào cần các chính sách từ nhà quản lý".

Khó khăn về làm công trình xanh, ông Nguyên cho rằng, để làm trường học xanh cần quan tâm đến nhiều vấn đề về môi trường đào tạo, điều kiện vật chất, phương tiện giản day. Bên cạnh đó là các môn học và các hoạt động giảng dạy trong ngôi trường.

Trường học xanh có nhiều cấp độ, từ mầm non đến tiểu học, trung học… hay cao hơn cũng đều hướng đến xanh, giảng dạy xanh để mỗi người ra ngoài đời sẽ có ý thức về môi trường xanh.

Để đạt được mục tiêu trường xanh, vấn đề chi phí cũng cần đặt ra. Bởi, các chi phí tăng thêm như thiết kế và phân tích chuyên sâu, chi phí tư vấn xanh, thiết bị và vật liệu xanh, đánh giá và cấp chứng chỉ… là các chi phí tăng thêm so với công trình thông thường.

Tuy nhiên, ông Nguyên cũng khẳng định: "Thực tế thì chi phí này tăng thêm khá nhỏ, không như chúng ta tưởng tượng nếu chúng ta áp dụng đồng bộ mọi giải pháp ngay từ đầu".

Bà Đỗ Thùy Chi cho hay: "Để hướng đến trường học xanh đúng nghĩa, chúng tôi mỗi lúc phải cố một chút để đưa thêm nhiều tiện ích hơn và mỗi khi đưa thêm một vật liệu, một tiêu chuẩn nào chúng tôi đều phải tính toán từng ly từng chút. Khi Genesis School đạt được chứng chỉ vàng chúng tôi phải nổ lực rất nhiều để tạo ra điều tốt hơn cho thế hệ.

Đặc biệt, để đạt được điểm chốt nhất định, chúng tôi đưa chương trình giáo dục xanh vào chính thức chương trình của cộng đồng. Một ngôi trường xanh không chỉ đạt về phần xác mà còn cả phần hồn. Mọi thứ, chúng tôi phải vận hành điện lưới như thế nào, chăm sóc cây xanh ra sao, phản phân loại rác sử dụng thế nào…

Với 1 tập thể đông người, học sinh mới chúng ta phải dạy dỗ cho trẻ, đào tạo nhân viên sống xanh, thực hiện xanh. Bởi xây trường học xanh chúng tôi phải tính đến vấn đề tạo ra con người xanh"./.